mijn kijk op

Het dilemma van de integratie

Integratie is al enige tijd een hot item in de Nederlandse samenleving in het algemeen en in de politiek in het bijzonder. Vrijwel iedereen heeft er een mening over, maar er zijn maar weinig mensen die deze meningen ook zelf aan de waarheid hebben getoetst.

Allochtonen en integratie

Met de toename van het aantal vreemdelingen, allochtonen of hoe we de groep mensen van buitenlandse of deels buitenlandse komaf ook willen noemen, neemt bij veel 'echte Nederlanders' de roep om integratie toe. Maar wat houdt integratie in? Moeten mensen die zich in Nederland willen vestigen, zich volledig aan de Nederlandse samenleving aanpassen? En wat is die Nederlandse samenleving en cultuur precies? Want om ergens in te integreren, moet je natuurlijk wel weten waarin.

Mijn integratie

Uit eigen ervaring weet ik het een en ander van integreren. Ikzelf probeer, met vallen en opstaan, in het Midden-Oosten te integreren. En dat heeft me erg aan het nadenken gezet over integratie in het algemeen en mijn eigen integratie hier en die van 'buitenlanders' in Nederland in het bijzonder.

Ikzelf heb de taal van het land geleerd, al blijf ik een accent houden. Na tien jaar ben ik aardig op de hoogte met de do's en don'ts, maar.... een ding weet ik zeker, ik word nooit 'een van de Arabieren'. Niet omdat ik dat niet wil, niet omdat mijn omgeving dat niet wil, maar omdat het simpelweg niet kan. Ik heb de eerste 25 jaar van mijn leven in Nederland gewoond, daar liggen mijn roots, daar ben ik opgevoed en dat is bepalend voor wie ik nu ben. Natuurlijk ben ik veranderd, maar ik zal nooit volledig opgaan in deze samenleving. En eerlijk gezegd, en dat is misschien tegen het zere been van sommige mensen die erg pro-integratie zijn, dat wil ik ook helemaal niet. Ik ben namelijk trots op waar ik vandaan kom, ik geniet van Nederlands eten, van Nederlandse boeken, van Nederlandse tv-programma's, van verhalen van mijn Nederlandse familie en vrienden en van de Nederlandse taal in het algemeen. En ik wil mijn kinderen daar ook graag het een en ander van meegeven.

Gedeeltelijke integratie

Wat wil ik nou met dit alles zeggen? Ik denk dat ik niet alleen sta met die gevoelens als migrant. Het is een utopie om te verwachten dat mensen zich volledig aan hun nieuwe land aanpassen. De taal leren, dat is enorm belangrijk, misschien nog wel meer voor de nieuwkomer zelf dan voor de rest van de samenleving waarin men zich bevindt. Maar ik geloof dat het een enorme denkfout is om van mensen te verwachten dat ze zich van hun roots moeten afwenden. Dat willen mensen niet alleen niet (een uitzondering misschien daargelaten), maar dat kan zelfs niet. Daarbij zorgen vaak uiterlijke kenmerken (huidskleur, kleding, etc.) er ook voor dat integreren moeilijk is. Wanneer je altijd als buitenstaander behandeld wordt, zul je je ook niet als echt onderdeel zien van de samenleving waarin je je bevindt. Het wij-zij denken is iets wat het integratie-proces enorm kan frustreren. En dat geldt voor beide kanten, beide partijen moeten proberen elkaar niet als totaal anders en vreemd te zien, maar moeten proberen bruggen te slaan.

Voor kinderen en kleinkinderen van migranten wordt het een ander verhaal, daarvoor moet het mogelijk zijn om zich meer te integreren, maar ik denk dat het heel verkeerd is om mensen min of meer te verbieden om meer te zijn dan 'Nederlander'. Mensen hebben wortels nodig en wanneer die dan toevallig buiten Nederland liggen, moet dat maar zo zijn. Wanneer mensen de taal van hun nieuwe land beheersen en zich aan de wetten van het land houden, lijkt mij dat ze genoeg geïntegreerd zijn.

De Nederlandse cultuur

Cultuur is iets wat voortdurend aan verandering onderhevig is. Wanneer men naar het Nederland van de jaren dertig kijkt, ziet men iets heel anders dan wanneer men Nederland tijdens de jaren zeventig onder de loep neemt en die situatie is weer geheel anders dan het leven in Nederland nu. Dat wil uiteraard niet zeggen dat er niet zoiets is als de Nederlandse cultuur (al schijnt Maxima dat niet met me eens te zijn). Misschien leer je de Nederlandse cultuur pas kennen wanneer je zelf een tijdje in het buitenland woont. Vaak zijn het kleine dingen waar je de vinger niet zo makkelijk op kunt leggen, maar voor mij bestaat er absoluut wel zoiets als 'de Nederlandse cultuur', al is dat uiteraard een generaliserend begrip en zullen er altijd mensen zijn die niet aan die kenmerken voldoen. Maar ik verwacht niet van een nieuwkomer dat hij/zij aan die cultuur voldoet, zoals ik ook hoop dat mensen in het land waar ik woon niet verwachten dat ik 100% voldoe aan hun culturele verwachtingen.

De toekomst

Samengevat denk ik dat integratie van twee kanten moet komen. De grootste inzet zal van de nieuwkomer moet komen. Deze zal de taal moeten leren, zich enigszins in de nieuwe samenleving te verdiepen zodat hij/zij daar zoveel mogelijk zelfstandig in kan opereren. Voor de autochtonen lijkt het me het belangrijkste om niet meteen hun oordeel klaar te hebben en de nieuwkomer niet te zien als 'de ander'. Het belangrijkste, in mijn optiek, is om polarisatie te voorkomen, want dit heeft zeker alleen maar negatieve invloed op het integratie-proces. Het wij-zij denken zal er alleen maar toe leiden dat mensen niet meer willen integreren, wat zeer kwalijke gevolgen kan hebben.