mijn kijk op

Angst voor de dood

Veel mensen hebben angst voor de dood. Het onbekende, is er nog iets of toch niet … waarbij de daaropvolgende redenering is dat je daar dan toch niets meer van weet. Het is letterlijk en figuurlijk een zwart gat en het lastige is dat de mens eigenlijk altijd controle zoekt. Iets wat in dit proces simpelweg niet kan en dát maakt het proces rond de dood voor velen per definitie eng. Maar is dat ook echt zo of maken mensen elkaar maar gek?

Van religie tot eigen filosofie

Strikt genomen hebben de gelovigen het mogelijk het eenvoudigst. Daar is het namelijk al bepaald en als je geloof intens is, dan ga je daar dus in mee. Het wordt alleen lastiger als je voor je geloof niet “goed” geleefd hebt en je ook denkt dat er met je wordt afgerekend.
Voor degene die geen geloof hebben en/of een eigen filosofie hebben, is dit in te vullen al naar gelang de betreffende mens in elkaar steekt. Vaak is er wel de splitsing van mensen die er vanuit gaan dat er niets meer is en het dus volledig stopt, versus de mensen die er vanuit gaan dat er nog wel iets is. Dat “iets” wordt dan ingevuld met eigen ideeën of via mensen die met een zesde zintuig informatie overbrengen of je hebt gewoon een creatieve geest en deze bedenkt zelf hoe het er mogelijk uit zal zien en in welke gedaante je weer “tevoorschijn” komt. Misschien is dat laatste ook wel een vorm van "wishful thinking".

Het mooie is in dit proces dat er helemaal niets goed of fout is. We weten het gewoon niet, niemand weet het … ook de grote geesten niet en dus is er wetenschappelijk ook niets over vastgelegd.

Het stopt op enig moment

Soms stopt het erg snel en radicaal en soms gaat het leven als een nachtkaars uit. Iedereen zit anders in het proces en laat het of op de weg van de natuur aankomen of helpt de natuur een handje. Maar dat maakt het finale moment niet anders. Fysiek stopt het zodra het hart stopt met slaan, maar er zijn nogal wat mensen die “de geest” al eerder zien gaan. Hoe dan ook, we willen zo graag weten of en zo ja, wat er na dat fysieke moment van het hart komt en dat is (vooralsnog) niet mogelijk.

Als het leven op is

Bij oudere mensen die een rijk leven (waarin alle facetten van het leven voorbij gekomen zijn) gehad hebben en eigenlijk wel klaar zijn met het leven, zie je meestal niet zoveel angst meer. “We zien het wel” en “Het is goed geweest of er nog iets komt … wie zal het zeggen” zijn kreten die horen bij veel ouderen.
Het fysieke, dat het lichaam op is, is vaak doorslaggevend. Zeker in combinatie met een hoge leeftijd en het gegeven dat er mogelijk al de nodige mensen in hun directe omgeving gestorven zijn, maakt dat mensen er wel klaar mee zijn.

Wetenschappelijk gezien moet ons lichaam zo’n 40 jaar meekunnen, dat wil zeggen in "optimale" vorm. Daar is ons DNA op “geprogrammeerd” en is in de loop der eeuwen niet echt anders geworden. De mens, in al zijn wijsheid, heeft er nog eens 40 jaar aan gekoppeld en die extra tijd komt letterlijk met gebreken. En hoewel het bij de een meer is dan bij de ander, het had immers al voorbij moeten zijn. Dus dat brilletje, kunstgebit of andersoortige prothese en het onklaar worden van het vrouwenlichaam om nog kinderen te baren, maakt dat we eigenlijk in reservetijd leven.
Dit zien we echter al jaren heel anders en met de voortschrijdende kennis over de mens, het bestrijden ziekten en het verfraaien van ons uiterlijk, eisen we het leven tot gemiddeld zo’n 80 jaar per persoon op. We stellen de aftakeling zo lang mogelijk uit.

Bewust de dood tegemoet

Mensen die zelf kiezen om het leven te beëindigen, zijn niet bang. Ze willen of kunnen fysiek en/of mentaal niet meer en willen de keuze maken te stoppen met het leven. Ze kunnen er geen plezier of voldoening meer uithalen en hebben geen geloof dat ze kan weerhouden te stoppen met het leven. Vaak na ruime tijd in gesprek te zijn geweest met een psycholoog kan iemand nog steeds tot de conclusie komen, te willen stoppen met het leven.

De grip op het leven kan ook ontglippen. Je krijgt het niet op de rit, je ziet je toegevoegde waarde niet meer hebben of je hebt een ziekte die je “uitholt”. Dan kan je aan het leven hangen en elke strohalm aangrijpen om door te blijven leven. Vaak met inlevering van een stuk kwaliteit, maar toch. Soms is het de angst niet te weten wat hierna komt, maar dan is het niet zozeer aan het leven hangen alswel angst niet te weten of en zo ja wat er na het definitief sluiten van de ogen, nog achteraan komt.

Heel menselijk

Angst voor de dood is heel menselijk en daar hoef je je niet voor te schamen. Zolang het bij angst blijft en geen fobie wordt, is het nog een proces dat bij veel mensen speelt en waar figuurlijk gezien geen bloed uit vloeit. Als het echter wel in de vorm van een fobie naar buiten komt, kan dit paniekaanvallen opleveren. Dit kan uiteenlopende consequenties hebben, maar een isolement is het minimale gevolg.

Wat kan je doen?

Als je toch “last” heb van je gevoel, maak het dan bespreekbaar. Dat is voldoende gedocumenteerd in de psychologie. Spreek met de mensen in je directe omgeving, een professional of iemand die je kent maar juist iets verder van je af staat. Leg uit waar het om gaat, laat mensen hun verhaal doen en verbind er geen consequenties aan. Iedereen heeft een eigen beeld bij het doodgaan. Mogelijk kunnen andere inzichten je helpen of je leert te relativeren of je angst wordt verminderd.

Conclusie

We weten niet of en zo ja, wat er nog komt na de dood. Het zwarte gat kan dus beangstigend zijn. Maar voor hetzelfde geld is het positief of ga je de normale cyclus in en verander je in "voeding" voor de volgende generaties. De circle of life!