mijn kijk op

Leven met een pinda allergie

Een voedselallergie is een lastig probleem, vooral als het gaat om iets wat in veel voedingsmiddelen voorkomt. Een allergie voor pinda's is gelukkig niet zo ingrijpend als bijvoorbeeld koemelk- of glutenallergie, omdat pinda's in Nederland vrij eenvoudig te vermijden zijn. Maar het kan wel vervelend zijn, bijvoorbeeld ook op reis naar het buitenland.

• Hoe word je allergisch voor pinda's?
• Wat merk je van een pinda allergie?
• Wat kan je niet eten als je pinda allergie hebt?
• Hoe ga je om met pinda allergie? En in het buitenland?
• Mijn ervaringen met pinda allergie

Hoe word je allergisch voor pinda's?

Dit lijkt een simpele vraag, maar is het niet. Allergieën ontstaan doordat het lichaam zonder enige verklaring besluit dat een bepaald product in het lichaam verkeerd is, in het geval van pinda's een eiwit. Allergie is deels erfelijk en een pinda allergie hangt samen met andere problemen zoals hooikoorts en astma. Het eerste contact met het pinda eiwit leidt dus niet tot problemen, maar het zorgt er wel voor dat het afweersysteem wakker wordt en antilichamen aanmaakt. Bij een volgend contact wordt de vreemde stof dus bestreden alsof het een indringer is met specifieke lichamelijke reacties als gevolg. Deze reacties worden veroorzaakt doordat de afweercellen openbreken bij het bestrijden van de pinda-eiwitten en er histamine vrijkomt. Bij een voedselallergie is het over het algemeen zo dat elk volgend contact een heftigere reactie tot gevolg heeft en dat maakt het dus uiterst belangrijk om contact te mijden. Het gebruik van antihistamines zoals loratadine of cetirizine die ook tegen hooikoorts worden gebruikt, is een eerste stap in het tegengaan van de reactie.

Wat merk je van een pinda allergie?

Ieder mens is anders en afhankelijk van hoe vaak je al in contact bent geweest met pinda's, reageert je lichaam anders. Sommige mensen raken in anafylactische shock, wat betekent dat ze in acuut levensgevaar zijn tenzij ze direct adrenaline krijgen toegediend. Deze mensen moeten dus altijd een zogenaamde epi-pen bij zich dragen. Bij minder gevoelige mensen zijn de veel voorkomende reacties:

• rood gezicht en/of warm gevoel
• pijn, jeuk of een brandend gevoel in of rondom de mond
• rode, tranende ogen, eventueel met niesbuien
• eczeem
• zwelling van lippen, tong en/of oogleden
• buikpijn, misselijkheid, overgeven, diarree
• problemen met slikken, praten of ademen door de zwelling van de tong en keel
• duizeligheid

Reacties ontstaan meestal na het eten van pinda's. Het begint dan ook vaak in de mond of op de lippen. Na wat "ervaring" kun je al heel snel merken wanneer je pinda's hebt gegeten, omdat je deze reactie direct herkent. Bij mijzelf voelt het alsof mijn lippen opzwellen en krijg ik een prikkelend gevoel in mijn mond. Het lijkt op iets wat je weg kan krijgen door wat water te drinken, maar dat is natuurlijk niet zo. Als ik dan geen actie onderneem, krijg ik buikpijn en loop ik rood aan. Heb ik dan nog steeds niet door dat ik pinda's heb gegeten, dan kan het voorkomen dat mijn keel dicht gaat zitten wat slikken en ademhalen bemoeilijkt. Dit is nogal een beangstigend moment.

Een reactie kan echter ook ontstaan door het ruiken of aanraken van pinda's. Als iemand in een lift een boterham met pindakaas aan het eten is, wil ik eigenlijk het liefste direct uitstappen. Langere blootstelling aan pindageur geeft mij tranende ogen en niesbuien. Voor mij persoonlijk verspreiden pinda's een heel penetrante, onplezierige geur, iets wat ik gebruik in het beoordelen van geschikt voedsel. Als ik niet weet of ergens pinda's in zitten, ik kan het niet vragen en ik heb geen toegang tot de verpakking, ruik ik aan het eten en als ik die afkeerreactie krijg, blijf ik er dus bij uit de buurt.

Wat kan je niet eten als je pinda allergie hebt?

De lijst valt eigenlijk best wel mee, maar het is ook afhankelijk van de sterkte van je reactie. Je kunt natuurlijk niets eten met pinda's erin: borrelnootjes of Japanse mix bolletjes, pindakaas, satésaus, chips met pindasmaak en Snickers of andere repen met pinda's. Sommige mensen zijn tegelijkertijd ook allergisch voor noten of zaden en dat maakt dat zij veel voorzichtiger moeten zijn. Er zijn echter ook producten waar je voorzichtig mee moet zijn als iemand met pinda allergie waar je het niet verwacht:

• Aziatische kant-en-klaarmaaltijden bevatten geregeld gemalen pinda
• Vitaminepillen met arachideolie (= pindaolie)
• Massagecrèmes of -olie met pindaolie
• Gevulde chocolades
• Mueslirepen

Daarnaast zijn er talloze producten waarop vermeld staat dat het sporen van pinda's kan bevatten of gemaakt is in een fabriek waar ook pinda's worden verwerkt. Iedereen moet natuurlijk voor zichzelf beslissen wat hij of zij wil doen, maar ik heb tot nu toe nooit last van gehad om een dergelijk product te eten. In sommige gevallen at ik het product al voordat de waarschuwing erop verscheen. De kans dat je een reactie krijgt van een dergelijk product is klein en de waarschuwing is dan ook deels bedoeld om de fabrikant in te dekken mocht iemand een ernstige reactie krijgen. Bedenk wel dat iedereen anders is en dus ook anders reageert. Iemand die zeer allergisch is kan waarschijnlijk ook maar beter de producten met mogelijke sporen van pinda vermijden.

Hoe ga je om met pinda allergie? En in het buitenland?

In eigen land kun je makkelijk communiceren, dus is de kans veel kleiner dat er iets misgaat. Zorg ervoor dat je altijd medicijnen bij je hebt door ze bijvoorbeeld in je portemonnee te doen. Maak je omgeving bewust van je probleem, maar besef ook dat iemand die dit probleem zelf niet heeft, het wel eens kan vergeten. Je blijft altijd zelf verantwoordelijk dat je het bijtijds communiceert.

Vliegen

Op vakantie kunnen de problemen al in het vliegtuig beginnen, omdat er nog steeds maatschappijen zijn die pinda's uitdelen als snack of het verwerken in de maaltijden. De zakjes pinda's die allemaal tegelijkertijd rondom je open gaan zonder dat je even weg kan stappen, kunnen zeker vervelend zijn en een reactie oproepen. Het is van belang om aan de vliegmaatschappij te melden dat je een pinda allergie hebt zodat ze er rekening mee kunnen houden. Dit is geen 100% garantie dat alles goed gaat, dus het veiligst is het meenemen van je eigen eten (eventueel in overleg). Natuurlijk neem je medicatie mee. In geval van een epi-pen moet je een briefje van de dokter hebben omdat het gaat om een spuit.

Communicatie

Het kan moeilijk zijn om over je allergie te communiceren of de ingrediënten van producten te achterhalen omdat je de taal niet kan lezen. Zorg voor vertrek ervoor dat je weet hoe je het woord pinda zegt en schrijft zodat je dit kan controleren. Het kan handig zijn om een vertaling bij je te dragen van een zin als "Ik ben allergisch voor pinda's en het eten van pinda's veroorzaakt een medisch probleem." Of zelfs "Ik ga dood als ik pinda's eet." Pinda allergie is in sommige landen een onbekend probleem (ironisch genoeg juist die landen waar veel pinda's worden gegeten) en mensen denken dat je vraag om geen pinda's slechts een voorkeur is en geen bittere noodzaak. Als je dus een gerecht niet wilt eten omdat er pinda's in zitten, denken ze dat ze je helpen door alleen de pinda's er vanaf te halen. Het is misschien dramatisch om te doen alsof je er dood aan gaat als dit niet strikt gezien het geval is, maar soms kan dat nodig zijn om mensen te doen begrijpen dat het ernst is.

Verwachtingen

Stel ook je verwachtingen bij over producten. Een ijshoorntje heeft in Nederland meestal hazelnootstukjes, terwijl in Amerika vaak pinda wordt gebruikt. Een bekend product kan elders met andere ingrediënten worden gemaakt, dus je kunt er niet automatisch vanuit gaan dat het veilig is. Ben voorzichtig met pittig eten, omdat dit het begin van de reactie (een prikkelend gevoel in de mond) maskeert.

Pindaolie

Hoewel pindaolie logisch gezien vermeden zou moeten worden, hoeft dit niet per se het geval te zijn. De allergische reactie wordt veroorzaakt door eiwitten die er in het verwerkingsproces voor de olie uit gaan. Dit is vooral van belang voor mensen die naar Azië op vakantie gaan, want daar wordt het vrijwel overal gebruikt om eten te koken. Pindaolie kan namelijk zeer hoog verhit worden wat het geschikt maakt voor roerbakken. Het is wel van belang dat de olie gewonnen is uit de pinda's door verhitting, want de koude persmethode verwijdert de allergenen niet. Ik heb veel rondgereisd door Zuid-Oost Azië en nooit meegemaakt dat de olie een probleem was. Als dit voor jou wel zo is, dan zal het heel lastig worden om daar te reizen.

Medicijnen

Neem uiteraard medicatie mee zodat je direct iets kan doen als het misgaat. En liever te veel dan te weinig. Je wilt niet op zoek moeten naar een apotheek waar ze mogelijk geen woord Engels spreken en je vraag naar antihistamine dus niet begrijpen. Het beste is om de generieke naam van je medicatie te hebben (dus de werkende stof) in plaats van de merknaam, omdat die kunnen verschillen per land. Wie naar China gaat, doet er goed aan om deze informatie in het Chinees te verkrijgen, omdat een gemiddelde apotheker daar de Latijnse namen niet zal herkennen. Mocht je in een ziekenhuis terecht komen, overtuig het personeel van de ernst van je situatie, want vooral in het begin kan het lijken alsof er weinig ernstigs met je aan de hand is.

Let goed op

Als laatste, ben gewoon heel voorzichtig. Als je niet weet wat ergens in zit, eet het niet. Besef ook dat een reactie anders kan zijn dan de vorige keer, dus onderneem actie zodra je symptomen hebt die richting een allergieaanval wijzen.

Mijn ervaringen met pinda allergie

Ik vond pinda's altijd al stinken en het duurde tot mijn 16e voordat ik erachter kwam dat het een allergie was na het eten van een notenbroodje waar ook pinda's in zaten. Ik voelde me beroerd, kreeg overal bultjes en mijn gezicht ging "hangen". In het restaurant waar ik destijds werkte kreeg ik een niesaanval van een half uur toen ik probeerde de satépan schoon te krijgen met veel heet water (en dus de pindastoom inademde). Uit een krasjestest als proefpersoon bij een wetenschappelijk experiment kwam, niet verrassend, naar voren dat mijn reactie op pinda's nogal ernstig was. Direct toen het krasje was gezet, voelde ik de reactie.

Sindsdien vermeed ik pinda's, maar per ongeluk had ik eens Chinese bami gegeten met daarin gemalen pinda's. Het smaakte wat vreemd, maar ik was toen nog niet alert genoeg. Vervolgens ging ik naar mijn training waar ik me steeds slechter begin te voelen tot het moment dat mijn keel dicht ging zitten. Als een gek naar huis gereden voor de medicatie en de reactie ging weg. Dit was het moment waarop ik nog voorzichtiger werd en altijd pillen bij me ging dragen.

Na mijn studie verhuisde ik naar China waar ik direct leerde zeggen hoe men daar zei "ik ben allergisch voor pinda's". In vier jaar tijd daar en tijdens reizen in Thailand, Cambodja, Vietnam, Laos en de Filipijnen nooit ergens last van gehad door gewoon altijd oplettend te zijn. Communicatie is het belangrijkst: als ik uit ging eten, vroeg ik mensen geen pindagerechten te bestellen. Mochten ze dat toch doen, dan vroeg ik iedereen erg voorzichtig te zijn en een aparte lepel of set van eetstokjes te gebruiken voor dat gerecht. Ik merkte daar wel dat ik een milde allergische reactie had op tuinbonen die daar gefrituurd een populaire snack zijn, maar ik weet niet of dit kwam door de bonen zelf (kan wel, aangezien ze net als pinda's peulvruchten zijn) of de olie waarin ze gefrituurd waren.

Eenmaal terug in Nederland ging het mis door een fudge met pinda waardoor ik, omdat ik geen pillen meer had, om 10 uur 's avonds naar de eerste hulp moest. De verpleegster daar was zeer bezorgd en ook de telefoniste van de huisartsenpost was erg alert. Deze mensen waren zich er duidelijk van bewust dat een pinda allergie snel verkeerd kan gaan, een scherpe tegenstelling tot de veelal verbaasde reacties die ik kreeg in Azië. De dienstdoende huisarts gaf mij snel een spuitje waardoor gelukkig de reactie beperkt bleef.

Ik kan zelf zonder problemen noten eten en ben dol op walnoten, hazelnoten en amandelen, maar de kans bestaat dat de allergie zich "kruist" en deze noten een probleem worden. Maanzaad is geen probleem, maar ik heb moeite met sesamzaden in grote aantallen. In het algemeen is mijn allergie goed beheersbaar, omdat ik goed oplet en altijd medicijnen bij me draag.