mijn kijk op

Een partner met een postnatale depressie

De bevalling is net achter de rug en je verwacht natuurlijk op de roze wolk terecht te komen waar iedereen het altijd over heeft. In 10 tot 20% van de gevallen komt deze roze wolk helaas niet aan maar lijkt het meer op een donkere onweerswolk. Wanneer je partner in de eerste twee weken na de bevalling ''last'' heeft van spontane huilbuien, behoorlijk prikkelbaar is en daarbij slaapproblemen heeft, dan is dit helemaal niets geks. Deze fase wordt ook wel de ''babyblues'' genoemd. Wanneer deze fase echter niet lijkt te stoppen maar blijft aanhouden en de stemming van je partner alleen nog maar slechter wordt dan is er iets meer aan de hand. Leven en omgaan met een partner met een postnatale depressie is een hele zware opgave. Dat heb ik zelf helaas ook moeten ondervinden. De meeste mensen hebben een dergelijke situatie nog nooit meegemaakt waardoor men de voelsprieten ook niet heeft om de situatie op een juiste manier te interpreteren en er vervolgens actie tegen te ondernemen.

Perfectionisme als struikelblok

Nieuwe mama's hebben vaak het gevoel volledig geleefd te worden en nergens meer aan toe te komen. Vaak hebben ze echter wel de drang om alles perfect te willen doen. Voor de baby zorgen en alles wat daarbij hoort, maar ook gewoon het huishouden en koken etc. Nieuwe mama's vergelijken zich dan met anderen en vragen zich af hoe zij dit allemaal voor elkaar krijgen. Als je partner enigszins perfectionistisch ingesteld is, dan zal ze best wel eens de worden ''Poe, ik kan het gewoon niet'' eruit gooien. Het is natuurlijk ook een hele klus om de nieuwe taken als moeder te combineren met de reeds aanwezige taken in het huishouden. Eigenlijk zou het zo moeten zijn dat de huishoudelijke taken en dergelijke even op een lager pitje komen te staan. Echter, een perfectionist zal dit niet accepteren en alles perfect willen blijven doen.

Het kan voorkomen dat vrouwen na de bevalling pas een vorm van perfectionisme ontwikkelen. Vrouwen denken tijdens de zwangerschap na over hoe het na de geboorte allemaal zal zijn en zou moeten gaan. Als dan na de geboorte blijkt dat dit niet haalbaar is, is dit vaak een behoorlijke domper.

De kraamweek om tot rust te komen

Na de bevalling is er uiteraard een tijd waarin zowel de moeder als de baby rust moeten nemen. Dit is een tijd waarin beiden alle mogelijke tijd moeten benutten om te herstellen van de immense inspanning die ze geleverd hebben. In deze week is de kraamhulp in huis die naast de rol als specialist ook een heleboel nuttige klusjes uit handen kan nemen. Moeders hebben in deze tijd echter vaak ook de drang om de geboortekaartjes te regelen. Daarbij komt er dan het eerste kraambezoek over de vloer en willen mensen graag weten hoe het gaat. Omdat de baby natuurlijk een klein wondertje is, wil de moeder deze vaak ook zo snel mogelijk aan iedereen laten zien uit trots. En terecht natuurlijk! Moeders die zich vrij snel na de bevalling als redelijk fit voelen of simpelweg het in bed liggen moe zijn, gaan vaak te snel over tot de ''orde van de dag''. Zelf boodschappen doen, zelf boterhammen maken, koken, wassen en allerlei andere zaken die eigenlijk het rusten in de weg staan.

'De baby is de schuldige'

Vaak neemt de kraamhulp na een week afscheid en dan sta je er ''alleen'' voor. Pasgeboren baby's slapen over het algemeen 16-20 uur. Tijd genoeg dus om alles voor elkaar te krijgen denkt men dan vaak. In de praktijk werkt dit echter in veel gevallen wel even anders. Je bent als ouder van een pasgeboren baby veel bezig met de voedingen, het badderen, luiers verschonen en daarbij ook bezig met het uitzoeken van dingen omdat het meest nieuw voor je is. Veel baby's slapen in de eerste periode overdag nog niet zo goed in hun eigen bedje om welke redenen dan ook. Vaak tussendoor huilen of zelfs helemaal niet in bedje willen liggen gooit dan de planning van de dag behoorlijk in de war. Als dit een aantal dagen of weken zo gaat, heeft de moeder die in eerste instantie alles zo netjes bedacht had, het gevoel de controle kwijt te raken en geleefd te worden. Door het gehuil van de baby en het niet structureel weer slapen na de voedingen, komt moeders niet meer toe aan de dagelijkse ''verplichtingen''. Deze constatering kan voor een behoorlijk grote klap voor het zelfvertrouwen zijn. In eerste instantie zal dit voor wat irritatie zorgen maar als dit langere tijd door gaat, kan het ook in een gevoel van rade- en machteloosheid omslaan. De baby krijgt de schuld van het feit dat de planning in de soep draait en is daarmee in de ogen van de moeder de oorzaak van de situatie die zij niet onder controle heeft.

De volgende soort uitspraken zijn aan de orde van de dag: ''Ik kan het echt niet'', ''Hoe moet ik dat nou toch allemaal nog doen'', ''Ik weet het ook niet meer'', ''Waren we we maar nooit aan begonnen'' en ''Ik mis het oude leven''.

Binding met de baby

Moeders zijn in deze fase vaak heel erg geprikkeld, moeilijk voor rede vatbaar en behoorlijk radeloos en terneergeslagen. Doordat de baby in veel situaties gezien wordt als de oorzaak van alle ''ellende'', is het voor een moeder moeilijk om een goede binding met het kindje op te bouwen. De moeder verwijt het kindje immers dat het leven nu op zijn kop staat, en dat in deze sowieso al zo hectische tijd niets meer onder haar controle is.

De gang van zaken thuis

Je krijgt als partner steeds meer signalen dat er iets mis is. Deze kunnen vrij mild tot soms ontzettend hard en kwetsend zijn. Om even een aantal voorbeelden te noemen van de gang van zaken in een dergelijke situatie:

• Je komt als partner thuis, doet de deur open en krijgt je baby in je armen met de mededeling: ''Alsjeblieft, ik zit er al de hele dag mee en ik kan er niks meer mee en ga nu weg''.
• Je zit als partner op je werk en ontvangt elke 5 minuten weer een berichtje waarin omschreven staat dat het weer ''grote ellende'' is thuis. ''Hij schreeuwt alweer de hele morgen'', ''Ik weet niet meer wat ik met hem aanmoet'', ''Kun je niet naar huis komen want ik word gek hier''.
• Je bent als partner naar de supermarkt of even een bezoekje brengen aan een kennis en krijgt enkele minuten na je vertrek al een eerste bericht of je al bijna terug komt.
• Je staat als partner in de ochtend op het punt om naar je werk te vertrekken en krijgt dan de vraag ''Blijf alsjeblieft hier want ik weet niet of het wel goed gaat vandaag''.
• Je ziet heel de dag door woede-uitbarstingen en tranen.

Mijn eigen ervaring is dat er momenten komen dat je bang bent voor de veiligheid van je baby. Je stapt in de auto met het idee ''Ik hoop dat ik onze baby vanavond weer terugzie''. Dit was bij mij ook het moment dat ik zelf in een behoorlijke spagaat terechtkwam met betrekking tot werk en zorg. Je hebt het sterke gevoel dat je permanent thuis bij de baby moet en wil zijn om ervoor te zorgen dat er geen gekke dingen gebeuren. Ik heb zelf heel vaak voor de deur van mijn baas gestaan met het idee om mijn ontslag in te dienen en per direct de boel op het werk te laten voor wat het is. Toen merkte ik ook dat er echt iets mis was en er ook echt snel iets moest veranderen.

Een gevoel van falen en schaamte

De reden dat het zover komt zoals hierboven beschreven, is omdat de moeder zich echt kapot schaamt en gewoonweg de waarheid niet durft te vertellen. Simpelweg omdat de gedachten die in haar leven letterlijk te erg voor woorden zijn. De moeder is bang voor de dingen die ze zou kunnen aanrichten maar die ze eigenlijk helemaal niet wil. Deze gedachten horen niet bij een kersverse moeder en daarvoor schaamt ze zich diep. Gevoelens van falen en schaamte zorgen ervoor dat de moeder zwijgt en er zelf op een dag hoopt uit te komen. Helaas is dit in nagenoeg geen situaties het geval. Door te zwijgen blijft de moeder helemaal alleen met haar zorgen, gedachten en neigingen waardoor er voor haar op dat moment totaal geen toekomstperspectief meer is. Veel moeders zijn in deze situatie ook heel erg goed in het optrekken van een masker en liegen er behoorlijk op los.

Een wisselwerking met de baby

De moeder loopt constant met angsten, spanningen en leugens rond. Deze spanningen brengt ze onbewust over op de baby die daardoor ook totaal niet op zijn gemak is en dit ook laat merken. Hierdoor ontstaat er een wisselwerking. Een constante overdracht van spanningen en angsten. De baby wordt onrustig in het bijzijn van de moeder en laat dit duidelijk merken. De moeder raakt hier op haar beurt weer van slag door en reageert daardoor meestal heftig en onredelijk waardoor de baby ook weer heftiger zat reageren en de zo schommelt men steeds verder de negativiteit in.

Deze negatieve cirkel moet doorbroken worden!

De enige manier om hier uit te komen

Er is werkelijk maar één manier om deze cirkel te doorbreken. Praten!

En als dat echt niet lukt dan doe je het schrijvend. Het is vaak eenvoudiger om over deze zorgen te praten met een huisarts of een psycholoog dan met je eigen partner. Er zijn allerlei mensen die hulp kunnen bieden zoals psychiaters, psychologen en PIT-verpleegkundigen. Zoek deze hulp op en neem deze hulp voor 100% aan. Het is belangrijk om hier volledig open en eerlijk te zijn want mensen die praten en eerlijk zijn kunnen ook goed geholpen worden.

Een zware weg uit het diepe dal

Op het moment dat de moeder de aanwezige hulp aanneemt en volledig open en eerlijk begint te praten heb je als partner het gevoel dat je net door de man met de hamer bezocht bent. Je zit op dat moment heel diep in het dal maar je hebt het dalende deel van de weg door het dal definitief achter je gelaten. Het moment van volledige openheid bij een specialist is de overgang van daling naar stijging. Er komt na deze stap een hele zware periode aan waarin het van het grootste belang is dat je er als partner van de patiënt bent. ''Patiënt'' is het juiste woord want een postnatale depressie is gewoon een ziekte die je overkomt. Ook al is de professionele hulp nu ingezet, toch moet je er samen uit zien te komen. Het is van belang dat de moeder blijft praten en alle zorgen deelt. Met geen enkele zorg en gedachte meer alleen blijven zitten maar delen, delen en nog eens delen. Dit geeft een enorme verlichting. Op die manier blijft de last zo licht mogelijk en kan de stijgende lijn voortgezet worden.

Het duiveltje

Moeders in deze situatie zullen zich heel vaak verontschuldigen. ''Sorry dat ik zo ben'', ''Sorry dat ik het niet kan'' en ''Sorry dat ik je dit allemaal aandoe''. Het enige dat ze zelf gedaan heeft, is er te lang in haar eentje mee blijven lopen waardoor alles erger is geworden. De basis, de depressie zelf, is een ziekte die haar gewoonweg overkomen is. Een duiveltje in haar lichaam dat met haar gevoelens is gaan spelen. Het is van belang dat ze dit zelf ook gaan inzien. Dit zal echter niet van de ene op de andere dag gaan.

Rust en zekerheid in beide richtingen

Een combinatie van gesprekstherapie aan medicijnen helpt de moeder rustiger te worden en vooral te relativeren. Als partner ben je in deze fase waarschijnlijk intensiever met de zorg voor de baby bezig, maar het is van groot belang om het samen te blijven doen. Neem de zorg haar niet volledig uit handen. Het is namelijk ook een doel om de band tussen moeder en baby langzamerhand op te bouwen. Probeer hiervoor een geschikte situatie te creëren met het werk, familie en de professionele hulp. Het is belangrijk om rust en de zorg goed met elkaar te combineren door hier een evenwicht in te vinden. De moeder moet de rust weer kunnen vinden om de zorg voor de baby met meer vertrouwen aan te kunnen gaan. Door de al enigszins wedergekeerde rust en kalmte zal ook de baby meer zekerheid gaan ervaren en dit ook positief uiten. Doordat de baby nu ook minder spanning en onrust voelt kan de moeder de momenten van zorg ook veel beter aan en worden de momenten van zorg en samenzijn heel langzaam tot positieve ervaringen. De moeder merkt dat ze het wel degelijk kan en het vertrouwen tussen moeder en baby neemt hierdoor met de dag toe. De oorsprong van dit succes ligt in de afgenomen aanwezige spanning tussen moeder en baby. Het vertrouwen komt stapje voor stapje terug!

Ook hierbij kun je weer hulp krijgen van instanties en mensen die gespecialiseerd zijn in ''ouder-kindbinding''. Deze vorm van hulp kan ik op basis van ervaring heel sterk aanbevelen. Ouders leren hierbij hun kind beter kennen en vooral lezen zodat het kind ook het gevoel heeft begrepen te worden. Baby's en kinderen hebben een sterke behoefte aan geborgenheid, veiligheid en een positieve sfeer. Als de baby het gevoel heeft begrepen te worden, dan zal het gevoel van geborgenheid en veiligheid ervoor zorgen dat de baby beduidend rustiger en tevreden zal zijn.

De omgekeerde wereld

De negatieve wisselwerking tussen moeder en baby, de spanning over en weer die er was is inmiddels omgezet in een positieve wisselwerking. De baby denkt nu: ''Hé, ik kan me veilig voelen want ik word nu begrepen en papa en mama weten nu precies wat ik graag wil en nodig heb''. Dit onderlinge begrip brengt heel veel rust met zich mee waardoor het onderlinge vertrouwen met de dag zal toenemen. Het gevoel van machteloosheid, ontoereikende kracht en een gebrek aan controle hebben plaatsgemaakt voor wederzijds begrip en vertrouwen. En wat in het begin ondenkbaar was, is dan toch realiteit geworden. De lol, de gezelligheid en de liefde zijn er en je kunt uitkijken naar de momenten samen. Je kunt weer gelukkig zijn!