mijn kijk op

Angststoornis: Posttraumatische stress

Oorlogtrauma"s, seksueel misbruik, emotioneel of lichamelijk misbruik in de vroege jeugd, al deze traumatische gebeurtenissen kunnen bij een mens Post Traumatische Stress veroorzaken. In dit artikel beschrijf ik het begrip PTTS, de symptomen, een stuk persoonlijke ervaring en eventuele therapie vormen die gebruikt worden bij mensen met deze angststoornis.

Wat is Post Traumatische Stress?

Zoals al eerder beschreven is PTTS een psychische stoornis die ingedeeld staat bij angststoornissen. Dit kan worden opgelopen na verschillende traumatische ervaringen waaronder oorlogsgeweld, seksueel, lichamelijk en emotioneel misbruik het meest voorkomend zijn.

De bovenstaande trauma's leveren hele heftige stress op omdat ze levensbedreigend zijn geweest en of/ ernstig lichamelijk letsel hebben veroorzaakt en/ of de fysieke integriteit heeft aangetast, bedreigd.

Let wel op dat niet iedereen wie een trauma heeft meegemaakt ook per definitie PTTS ontwikkeld, trauma's kunnen ook verwerkt worden zonder dat er uiteindelijk psychische stoornissen ontwikkeld worden.

Vaststellen van PTTS

Er word verschillende criteria gebruikt bij het vaststellen van PTTS, hieronder een aantal voorbeelden:

1. De persoon heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt die bijvoorbeeld doodsbedreiging is, die een ernstig letsel kan veroorzaken of die geestelijk een grote impact heeft veroorzaakt.
2. De persoon heeft herbelevingen van het trauma, denk hierbij aan terugkerende angstige dromen, angstige beelden, herinneringen die telkens terugkeren, constante spanning en spanning bij situaties die aan het trauma herinneren.
3. De persoon vermijdt alles wat met het trauma te maken heeft. Denk hierbij aan gesprekken en gevoelens.
4. De persoon onthecht zich van mensen in zijn of haar omgeving.
5. De persoon heeft negatieve gevoelens over zijn toekomst. Weinig tot geen kans op carrière of relaties.
6. De persoon is erg prikkelbaar na de gebeurtenis. Dit kan zich uiten in woede-uitbarstingen, extreme schrikreacties, moeite met sociale omgang of functioneren op het werk.

Let wel dat mensen niet aan alle criteria hoeven te voldoen om PTTS te hebben.

Mijn ervaring met PTTS

Een paar jaar geleden werd bij mij PTTS gediagnosticeerd samen met de Borderline persoonlijkheidsstoornis. Deze psychische stoornis heeft zich bij mij ontwikkeld, denk ik zelf vanaf mijn 12e levensjaar na ervaringen van leven in een onstabiel gezin en langdurig seksueel misbruik.

Symptomen

Lange tijd had ik dagelijks nachtmerries waar ik zwetend wakker van werd. Vaak was ik daarin bang om verlaten te worden door mensen, mensen die mijn keel dichtknepen, extreem wantrouwende gevoelens of vluchtte ik voor enge figuren die zowel een fantasy uiterlijk als het uiterlijk van mensen die mij pijn hadden gedaan, konden hebben.

Ook ontwikkelde ik de extreme angst om in openbare ruimtes te eten en of te drinken. Deze kan ik tot de dag van vandaag niet precies koppelen aan de trauma's maar het heeft in ieder geval te maken met gevoelens van wantrouwen naar mensen om me heen; de angst om raar gevonden te worden, de angst dat mensen zien dat er iets mis is met me. Hoe drukker het was/is in de openbare ruimte, hoe angstiger ik werd en helaas nog steeds wordt. In mijn geval uit dit zich dan in heftige spanning (stress), hyperventilatie extreem trillende handen, het gevoel ergens vast te zitten en niet weg te kunnen rennen.

Daarbij komt dat ik veel minder sociaal ben dan vele andere mensen. Op eerste oog is dit helemaal niet te zien. Mensen omschrijven mij als sterk, spontaan, inlevend en meevoelend en zelfverzekerd. Dit masker heb ik mezelf ook aangemeten als bescherming tegen de trauma's en vele jaren kan zo'n masker van pas komen maar uiteindelijk houd je jezelf en je omgeving voor de gek en weet niemand wie je nu echt bent. Vaak verzin ik smoesjes om sociale activiteiten met vrienden,vriendinnen af te kunnen zeggen. Dit heeft er niks mee te maken dat ik op zo'n moment geen zin heb maar vaak gebeurt er iets in die activiteit wat voor mij angst opleverde, denk hierbij aan bovenstaand voorbeeld; uit eten. Als enige praten in een grote groep, maakt niet uit of ik de mensen wel of niet ken, vermijd ik zelfs al jaren omdat dit zorgde voor extreme gevoelens van angst, hyperventilatie en weer het gevoel ergens vast te zitten, niet weg te kunnen. Dit heeft er zelfs tot geleid dat ik stopte met een opleiding omdat spreekbeurten serieuze stress opleverde.

Ook waren en zijn er veel gevoelens van onthechting, wantrouwen, vervreemding naar mensen toe. Mensen die het goed met me voor hebben stoot ik af omdat ik ze niet kan vertrouwen, ben altijd bang dat als ze me "echt" leren kennen, me zullen afstoten, uitlachen of dat ze me raar zullen vinden. Bij mijn eigen vrienden ben ik nog nooit helemaal mezelf geweest uit angst voor afkeuring van wie ik ben en wat ik heb mee gemaakt. Een ander voorbeeld, ik heb al jaren een vriend en tot de dag van vandaag heb ik wantrouwende gevoelens, gedachtes naar zijn ouders terwijl ze het heel goed met me voor hebben. Ik durf nog steeds niet mezelf te zijn bij hen uit angst voor afwijzing en schaamte voor mezelf. Ook bij hen durf ik nog steeds vaak niet aan tafel mee te eten of te praten over mijn gevoelens.

Als laatste voorbeeld en misschien ook heel herkenbare voor andere mensen is de seksuele ontwikkeling. Na een aantal jaren een relatie te hebben met mijn vriend ben ik nu nog steeds seksueel afstandelijk en sluit ik me 100% af voor hem op dat gebied. Alles wat met seks te maken heeft geeft mij gevoelens van viezigheid, schaamte en wantrouwen. Ook kan ik er niet als een volwassen vrouw mee omgaan maar heb ik een kijk van een 12 jarig meisje op dit gebied.

Alcohol en drugs; Om angst gevoelens te onderdrukken. Zelf gebruik ik deze om zonder angst toch het drukke restaurant, concertzaal etc. in te lopen.

Behandelen

PTSS blijkt meestal niet eenvoudig of snel op te lossen. Zelf weet ik dit omdat ik na een aantal jaren cognitieve gedragstherapie, EMDR en opname in een psychotherapeutisch centrum nog steeds angstig, gestrest ben. Er is wel een vooruitgang, vermijdingsgedrag kun je leren onder ogen te zien en toch i.p.v te vermijden de situatie aangaan. Als ik naar mezelf kijk heb ik de helft van mijn vermijdingsgedragingen nu niet meer. Durf nu nuchter de kroeg in te stappen, mijn vriend mag me al vaker aanraken en ook laat ik zijn ouders steeds meer stukjes van mezelf zien. Maar het is een lang proces en je moet constant bezig blijven met bewust kijken naar jezelf.

Over cognitieve gedragstherapie; In deze word er gewerkt aan het begrijpen, oplossen en verminderen van angstklachten, hierbij kan er een medicijn wat angstgevoelens verminderd, gebruikt worden onder behandeling van een psychiater.
Wat je "simpelweg" leert is om jezelf bloot te stellen aan de angstige situatie zodat je deze de baas kunt.

Een alternatief voor deze standaardbehandeling is EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). EMDR wordt steeds populairder in de therapiewereld en blijkt vaak effectief te zijn voor trauma's en PTSS, bij volwassenen en bij kinderen en veel sneller en completer dan de standaard behandeling. Mijn ervaring met EMDR was helaas niet zo goed en heeft het me niet geholpen. Mijn therapeut wees er ook op dat EMDR beter werkt bij mensen met 1 trauma zoals bijvoorbeeld een auto-ongeluk of als iemand bijvoorbeeld iemand dood ziet gaan. Bij mij zijn het verschillende trauma's en mijn gevoelens passen ook niet bij elk trauma. Bijvoorbeeld de gevoelens van "niet weg te kunnen"passen bij het seksueel misbruik maar de gevoelens om "afgewezen" te worden hoort bij mijn verlatingsangst door het verlaten worden op jonge leeftijd van mijn vader.

Tip:

Wanneer u iemand anders of uzelf hierin herkent en het gevoel heeft dat diegene of u zelf hulp nodig heeft kunt u zich altijd aanmelden bij een GGZ of andere instelling. Let wel, dit moet u als eerste met uw huisarts bespreken.