mijn kijk op

Professioneel werken, normen en waarden

Ik merk dat je als begeleider van mensen met een lichte verstandelijke beperking wekelijks met mijn gekozen dilemma te maken krijgt. Ik ervaar dat bij bezoeken aan verschillende cliënten, telkens dezelfde tegenstrijdigheden naar boven komen: waar ligt mijn grens, als persoon, als mens en in mijn professie als begeleider? Ik zie onduidelijkheid bij de cliënt, zowel als bij de begeleider.

Voorbeeld:

Situatie: huisbezoek aan cliënt, jonge moeder, problemen op gebied van kinderverwaarlozing. Mijn begeleidster is zelf moeder van een zoontje van 1 jaar. Deze jongen wordt opgevoed volgens de normen en waarden die mijn begeleidster en haar man belangrijk vinden. Als wij een bezoek brengen aan onze cliënt, een jonge vrouw met een zoontje van 6 maanden, komt mijn gekozen dilemma sterk naar voren.

De tegenstrijdigheid, aan de ene kant respect voor het eigen milieu van de cliënt, dus professioneel. En anderzijds mijn begeleidster en ik als mens met mijn eigen normen en waarden. Ik heb het onderwerp nog beperkt gehouden, begrensd, want eigenlijk heb je ook te maken met je verplichtingen naar de maatschappij toe. Ik hoor vanuit Frion iemand te ondersteunen bij zijn of haar kinderwens maar de maatschappij moet voor de kosten opdraaien die hieruit voortvloeien. Je ziet bij een huishouden zoals hierboven dat er flink gerookt wordt binnen, en dit is schadelijk voor de longen van het kindje.
Tevens heeft mevrouw de neiging agressief te worden en dat op de baby af te reageren. In deze situatie is het erg moeilijk grenzen aan te geven. Je eigen normen een waarden als mens zeggen: roken is slecht, dit kan niet. Anderzijds moet je respecteren dat de moeder, jouw cliënt hier geen moeite mee heeft. Zij heeft andere normen en waarden en vindt roken in huis geen probleem.

Op dit moment moet je eigen normen en waarden kunnen loslaten en respect hebben voor de cliënt, vanuit het werkveld: cliënt staat centraal. Ik laat niet merken aan de cliënt dat ik er zelf moeite mee heb, ik blijf professioneel en veroordeel de cliënt niet. Wel geef ik aan dat ik thuis niet rook omdat je hiermee bij anderen schade kunt veroorzaken. Op deze manier laat je de cliënt de gevolgen van het binnen roken inzien, maar tegelijkertijd laat je de cliënt in zijn waarde, en kan zij zelf bepalen wat zij hiermee doet. Je merkt op dit gebied, een oplossing vinden is niet haalbaar maar wel kun je dit dilemma kaderen en het verschil in omgaan met deze tegenstrijdigheid.

Op welke manieren zou het dilemma aangepakt kunnen worden?

1. Het grijze gebied blijft altijd een spanningsveld. Maar er zijn mogelijkheden om dit vlak te beperken.
2. coachen van medewerkers. Doormiddel van intervisie.
3. scholing van medewerkers. Kennis van de doelgroep, gesprekken en verplaatsen in mogelijk voorkomende tegenstrijdige situaties.
4. inlezen in het dossier van de cliënt, en veranderingen goed bijhouden.

Risico`s

Aangezien het moeilijke van mijn dilemma onderwerp is dat het sterk afhankelijk is van de persoon zelf, de begeleider. Vaste regels hiervoor zijn er dan ook niet. Het risico van de manieren van aanpak hangt hier mee samen. Doormiddel van intervisie en overleg tussen medewerkers, kun je te maken krijgen met dat de begeleiders te veel van anderen over gaan nemen. De stijl van iemands aanpak van werken leer je jezelf aan en hierin neem je altijd je eigen normen en waarden mee. Deze heb je van huis uit mee gekregen.

Een stuk theoretische onderbouwing hierover: normen zijn concrete richtlijnen voor het handelen; ze regelen het dagelijks sociaal verkeer. Normen vormen de verbinding tussen de algemene waarden (zoals vrijheid, rechtvaardigheid) en de concrete gedragingen; het zijn opvattingen over hoe men zich wel of niet moet gedragen in concrete omstandigheden. Normen zijn dan ook vrij te kiezen. Waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Waarden worden persoonlijk beleefd.

Als je belevenissen en situaties deelt, kun je hierover lange discussies krijgen en veel meningen wijken af. Het gevaar hierbij is dat iemand jarenlang volgens bepaalde eigen aangeleerde regels leeft, en werkt, en dan na een intervisie ineens het idee krijgt het totaal anders te moeten doen. Terwijl je dit niet van een ander kunt vragen, en de ene aanpak werkt bij de ene cliënt erg goed, terwijl de andere cliënt veel meer gebaad is met de normen en waarden van een ander begeleider.

Voordelen:

Doormiddel van 1 x in de maand een contactmoment met collega’s in te plannen voelen medewerkers zich gehoord. Ervaringen kunnen worden uitgewisseld en eventuele onduidelijkheden kunnen onderling besproken worden en collega’s kunnen aangeven hoe zij zouden handelen in gelijke situaties.

De andere manier van aanpak: de scholing, heeft als voordeel dat de kennis van de doelgroep vergroot wordt en bijgehouden wordt als deze is weggezakt. Hierdoor geeft het iets meer houvast bij situaties die voortvloeien vanuit het dilemma. Ter verduidelijking: een situatie met bijvoorbeeld het opstapelen van vuilnis bij een cliënt in huis, je eigen normen en waarden kunnen zijn dat je dit erg onhygiënisch vindt, dan kun je met je kennis van de doelgroep en het inlezen van het dossier van de cliënt de afweging maken of je deze helpt hierbij of welke andere aanpak je gebruikt.

Nadelen:

Elk voordeel heeft zijn nadeel geldt ook hiervoor. Dit hangt nauw samen met het risico. Hier geldt ook dat je twijfels bij een werknemer kunt veroorzaken en versterken door het overleg. zoals hierboven reeds aangegeven.